21 lis Jak ochronić się przed smogiem?
Jak sobie radzić ze smogiem? Jest to bardzo ważne pytanie a do tego niezwykle aktualne, ponieważ to właśnie w Polsce znajdują się 33 z 50 najbardziej zanieczyszczonych miast w Unii Europejskiej. Niskiej jakości powietrze ma bardzo zły wpływ na nasz organizm, dlatego powinniśmy znać sposoby, które pozwolą zadbać o nasze zdrowie.
Według badań Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska normy dotyczące zanieczyszczeń powietrza są przekraczane niemal w całej Polsce. Szczególną uwagę w tym artykule poświecimy zjawisku jakim jest smog. Smog pojawia się na wskutek jednoczesnego wystąpienia niekorzystnych czynników: zanieczyszczenia powietrza, którego przyczyną jest działalność ludzka , dużego zamglenia i braku wiatru. Samo pojęcie powstało ze zbitki dwóch angielskich wyrazów smoke, czyli dym i fog czyli mgła. Smog składa się z dwutlenku siarki oraz pyłów zawieszonych: PM10, PM 2,5 i będący ich składnikiem benzo(a)piren oraz metale ciężkie. Nazwa pył PM 10 i PM 2,5 pochodzi od wielkości cząsteczki o średnicy 10 mikrometrów i 2,5 mikrometra. Żeby móc lepiej sobie wyobrazić wielkość tych cząsteczek to średnica włosa wynosi 50-70 mikrometrów. Dlatego też są szczególnie niebezpieczne dla naszego organizmu, ponieważ przez swój mały rozmiar wnikają do płuc i dróg oddechowych. Jeszcze bardziej groźny jest pył PM 2,5 który przenika przez pęcherzyki płucne do krwiobiegu.
Skutki zdrowotne
Według badań i opinii lekarskich wdychanie zawartych w smogu szkodliwych substancji może prowadzić do poważnych problemów ze zdrowiem. Dwutlenek siarki działa drażniąco na drogi oddechowe, powoduje skurcz oskrzeli i uszkodzenia płuc, zmniejsza również zdolność krwi do przenoszenia tlenu. Umiarkowane narażenie na jego wdychanie powoduje pogorszenie czynności płuc u osób chorych na astmę. Pył PM10 działa niekorzystnie na układ oddechowy, zwiększając ryzyko chorób takich jak ostre zapalenie oskrzeli i przewlekła obturacyjna choroba płuc. Pył PM2,5, jako że dostaje się do krwi, powoduje miażdżycę i zapalenia naczyń krwionośnych. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia, długotrwałe wdychanie pyłu PM2,5 skraca życie Europejczyka o 8 miesięcy, a Polaka – o 10 miesięcy. Benzo(a)piren to substancja rakotwórcza, uszkadzająca układ krwionośny, oddechowy, nadnercza i wątrobę.
Dieta chroniąca przed smogiem
Nie zawsze jesteśmy w stanie uchronić się przed smogiem, dlatego powinniśmy zadbać o odpowiednią dietę, która pomoże w zawalczeniu szkodliwych substancji wdychanych wraz z zanieczyszczonym powietrzem. W tym celu powinniśmy wzmocnić odpowiednio nasz organizm żeby mógł przeciwdziałać tym szkodliwym czynnikom. Po pierwsze musimy wzbogacić naszą dietę o kwasy omega-3, które zmniejszają destrukcyjny wpływ zanieczyszczeń na nasz organizm. Źródłem kwasu omega-3 są przede wszystkim ryby a także orzechy, migdały, masło, olej rzepakowy, nasiona lnu i pestki dyni. Jeżeli stężenie szkodliwych pyłów w powietrzu jest zbyt wysokie w miejscu w którym mieszkamy powinniśmy także wzbogacić swoją dietę o witaminy B6 i B12. Tą pierwszą znajdziemy w kaszy gryczanej, mięsie z kurczaka i indyka, papryce czerwonej i ziemniakach. Witaminę B12 zawierają ryby, mleko, jajka, wędliny a także sery. Pamiętajmy jednak, żeby zabezpieczyć organizm przed smogiem musimy przyjmować te witaminy przez cały rok a nie tylko w okresie występowania tego zjawiska.
Jak informuje Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), spaliny produkowane przez silniki Diesla mogą powodować raka, zwłaszcza nowotwór płuc, a także zapalenie dróg oddechowych, alergie i przewlekłą obturacyjną chorobę płuc. Naukowcy zalecają, że aby zapobiec tym chorobom, należy spożywać brokuły. Wszystko przez zawarty w nich sulforafan – silny przeciwutleniacz, który pobudza detoksykujące enzymy do eliminowania szkodliwych substancji z organizmu. Najwięcej sulforafanu jest w świeżych, surowych brokułach, niestety nie ma go w gotowanych zbyt długo warzywach, ponieważ procesy te niszczą myrozynazę, enzym niezbędny do wyprodukowania sulforafanu. Dlatego najlepiej sparzyć warzywa, by zachowały, choć w mniejszym stopniu, zdolność produkowania tego przeciwutleniacza. Oprócz brokułów jego źródłem (w stanie surowym, nie po gotowaniu) są także brukselka i kapusta.
Maski antysmogowe
Coraz częściej na ulicach można spotkać osoby w maskach na twarzy, które jeszcze nie tak dawno kojarzyły nam się przede wszystkim z mieszkańcami Japonii czy Chin. Ten rodzaj zabezpieczenia przed zanieczyszczonym powietrzem jest coraz popularniejszy również w naszym kraju. Mimo dość nietypowego wyglądu jest to bardzo skuteczna ochrona przed smogiem. Kiedy stężenia szkodliwych pyłów w powietrzu przekraczają kilkukrotnie dopuszczalne normy właściwie każdy powinien założyć taką maskę. Specjalne filtry zamontowane w masce skutecznie chronią przed przedostaniem się pyłu. Niestety nie wszystkie maski są skuteczne, dlatego przed zakupem należy zapytać czy dana maska nie będzie przepuszczać pyłu PM 2,5. Musimy także pamiętać, że kupno maski to nie jedyny wydatek, ponieważ żeby spełniała w pełni swoją funkcję musimy co dwa tygodnie wymienić w niej filtr. Oznaką potrzeby wymiany filtra może też być zmiana jego koloru z białego na szary. Osoby, które mimo niekorzystnych warunków chcą uprawiać sport powinny zainwestować w specjalne maski z warstwą węgla aktywnego, która ochroni przed zanieczyszczeniami gazowymi. Skuteczne maski kosztują od 100 do 300 zł plus trzeba dodać około 100 zł za 10 filtrów wymiennych. Producenci masek szacują, że są one skuteczne w 95% .
Oczyszczacze powietrza
Często w mediach możemy usłyszeć żeby nie wychodzić z domu w czasie smogu. Niestety przebywanie w mieszkaniu nie odcina nas od pyłów, które przedostaje się do wewnątrz przez otwarte lub nieszczelne okna czy dachy. Działacze z Krakowskiego Alarmu Smogowego przeprowadzili badanie poziomu zanieczyszczeń powietrza w mieszkaniach. Umieszczono urządzenia mierzące obecność pyłów zawieszonych na zewnątrz budynku i w środku. Okazało się, że poziom szkodliwych substancji obecnych w mieszkaniach był czterokrotnie wyższy niż powinien, mimo szczelnie zamkniętych okien. Do tych zanieczyszczeń należy jeszcze dodać wszystkie toksyny produkowane przez detergenty, materiały budowlane, wykładziny (tzw. syndrom chorego budynku). Nie wpadajmy jednak w panikę bo są urządzenia, które mogą poprawić jakość powietrza w naszym domu. Specjalne oczyszczacze powietrza, które zarówno poradzą sobie z zanieczyszczeniami z zewnątrz jak i wewnątrz budynku. Zasada ich działania polega na zasysaniu zanieczyszczonego powietrza i przepuszczaniu go przez różne filtry a na końcu wydmuchaniu oczyszczonego powietrza. Oczyszczacze powietrza są wyposażone w trzy rodzaje filtrów: wstępny – do usuwania sierści lub kurzu, główny – radzący sobie z mniejszymi zanieczyszczeniami, takimi jak pyłki i zarodniki pleśni oraz antyzapachowy, pozwalający pozbyć się np. woni dymu tytoniowego. Każdy oczyszczacz powietrza ma filtr główny, filtry: wstępny i antyzapachowy są dodatkową opcją. Żeby wyeliminować zanieczyszczenia zewnątrz powinniśmy wybrać urządzenia z filtrem HEPA, które nie pozwalają się przedostać najmniejszym cząsteczkom jak w przypadku pyłów PM 2,5. Urządzenia z filtrem węglowym odpowiadają za usuwanie zanieczyszczeń gazowych, usuwają także zapachy np. dymu tytoniowego czy pochodzenia chemicznego. Dla osób wrażliwych na suche powietrze polecamy oczyszczacze wodne, które oprócz swojej podstawowej funkcji dodatkowe nawilżają pomieszczenia. W gamie dostępnych urządzeni są też takie z lampą UV, które trwale uszkadzają jądra komórkowe szkodliwych dla zdrowia mikroorganizmów, eliminują roztocza, bakterie i wirusy. Skuteczność oczyszczaczy powietrza w usuwaniu zanieczyszczeń wynosi od 85 do 99 procent – w zależności od modelu sprzętu i rodzaju zastosowanego filtra. Są to urządzenia proste w obsłudze, ponieważ wymagają jedynie podłączenia do źródła zasilania. Należy jednak pamiętać, że deklarowaną skuteczność urządzenia osiągniemy jedynie w momencie kiedy okna i drzwi będą zamknięte. Nie zastępują one jednak wentylacji. Ich cena wprawdzie nie jest niska, ponieważ kosztują od 1000 do nawet kilku tysięcy złotych jednak efekty są naprawdę bardzo dobre.
Rośliny w walce ze smogiem
Oprócz wszystkich urządzeń i masek niwelujących zanieczyszczenia, nie możemy zapominać o sposobach, które podsuwa nam przyroda. To właśnie rośliny w wyniku fotosyntezy pobierają z powietrza dwutlenek węgla i oddają nam niezbędny do życia tlen. Neutralizując przy tym dwutlenek siarki i metale ciężkie. Drzewa wyłapują cząsteczki pyłów i sadzy oraz substancje gazowe z powietrza. Dlatego dbajmy o zieleń miejską i przebywajmy jak najwięcej w jej otoczeniu. Jeżeli mieszkamy w domu prywatnym, możemy zasadzić pnącza czy ogród na dachu, który będzie dbał o jakość powietrza w naszym domu.
My zachęcamy do korzystania z naszych porad ale przede wszystkim do tego żeby każdy z nas oprócz zabezpieczeń, także dbał na co dzień o jakość powietrza, którym wszyscy oddychamy. To właśnie my jesteśmy odpowiedzialni za jakość powietrza i to tylko my możemy ją poprawić.